लोकनायक विठ्ठलदादा आनुसे.. प्रा.ॲड विजय वाघमारे
आटपाडी प्रतिनिधी
झरे ता. आटपाडी येथील समाजसेवक माजी सरपंच स्व. विठ्ठल ज्ञानू आनुसे उर्फ विठ्ठलदादा यांचा जन्म १०/८/१९३५ स्वातंत्र्य पूर्व काळात पंढरपूर येथे झाला. विठ्ठलाच्या नावाची आठवण म्हणून त्यांचे आई वडिल यांनी त्यांचे नांव विठ्ठल ठेवले.
नावा सारखेच दादा आयुष्यभर विठ्ठला सारखेच राहिले. अजातशत्रू, परोपकारी, दानशूर, कुणाच्याही आयुष्यात वाईट न करणारे दादांचा आयुष्यपट थोडक्यात पहा.दादांचा जन्म १०/८/१९३५ शिक्षण जूनी मॅट्रीक दादांचे वडील १९५७ ते १९६२ मध्ये सरपंच होते. स्वतः दादा १९९२ ते १९९७ या कालावधीत झरे गावचे सरपंच होते. सलग १९८२ ते १९९२ दोन वेळा झरे गावचे उपसरपंच तसेच विकास सोसायटीचे १० वर्षे चेअरमन होते. त्यांचा मुलगा संपतराव विठ्ठल आनुसे हे ५ वर्षे झरे गावाचे ग्रामपंचायत सदस्य होते. सलग ३५ वर्षे झरे गावचे राजकारण, समाजकारण, धर्मकारण, सांस्कृतिक, आर्थिक, गावच्या वैचारी बैठीकेचे अधिष्ठान दादा मुळेच बळकट झाले हे नाकरता येणार नाही.
दातृत्वामध्ये दादांचा हात गावात दुसरे व्यक्तीस धरता येणार नाही. १९६१ते १९८१ सलग २० वर्षे गावातील मुले शाळा शिकणेसाठी स्वतःचे राहाते घर शाळेला दिले. सिनीयर कॉलेजला १०० गुंठे स्वतःचे शेत दान दिले. जि.प. प्राथमिक शाळेस १० गुंठे विना मोबदला दान दिले. दादांना सावत्र भाऊ व बहिण होते. परंतू दादांनी उभ्या आयुष्यात कधीही जाणवू दिले नाही. की, मला सावत्र भाऊ बहिण आहेत.आज आपल्या मधून दादांना जावून १ वर्ष पूर्ण होत आहे. दादा म्हणजे झरे गावातील अबाल वृध्दाांचे आधारवड होते.
दादांच्या व्यक्ती मत्वावर प्रकाश झोत टाकताना दादांच्या कोणत्या आयुष्यावर लिहावे? तेव्हा दादांच्या आयुष्यभर आभाळाच्या सावलीच्या / मायेच्या सागराची खोली सापडत नाही. दादा म्हणजे लोकनायक बहूजन सम्राट, शिक्षण महर्षी, जननायक, परोपकारी, दानशूर कोणत्याही शब्दात दादा जसेच्या तसे बसतात.अत्यंत शांत संयमी, महनशिल, उधार अतंकरण, दया क्षमा शांतीचे माहेरघर म्हणजे विठ्ठल दादा. दादा कधीही कुणावर जोराने ओरडले नाहीत. किंवा तावा तावाने भांडलेले नाहीत.
गावातील अनेक मुलानां दादांनी शिक्षण संस्थेत नोकरीस लावले. सरपंच पदाच्या काळात अनेक गरजवंतानां भरपूर मदत केली.दादानी शत्रू म्हणून आयुष्यात कुणाशीही वैर धरले नाही. सकाळी उठले की आंगोळी झालेनंतर घरातील देवपूज आटपून दादा पायी वस्तीवरून २ कि.मी. गावात रोज चालत जात येत असत. कुणी ऐखादयाने मोटार सायकल उभा केली तर ते त्या गाडीवर बसत नसत. पायीच येणे जाणे पसंत करत. त्यांना वर्तमान पत्रे वाचणं खूप आवडत असे.
तसेच कथा कांदभरी वाचणे हे पण त्यांना खूप आवडत होते.आयुष्यभर त्यांनी काँग्रेस विचारधारा मानली विशेष करून महात्मा गांधींच्या विचारांचा त्यांच्यावर परिणाम होता. गांधी विचार अंगीकार करून आयुष्यभर अत्यंत माथे जीवन जगले, त्यांनी कधीही भ्रष्टाचाराचे समर्थन केले नाही.१ रूपायाही कोणाकडून कधीही घेतला नाही. सांगली जिल्हयातील वसंतदादा पाटील, विठ्ठठल दादा , संपतराव माने, मोहनराव भोसले यांचे बरोबर त्यांनी राजकीय प्रवास शेवट प्रर्यंत केला.
बरि. टी. के. शेंडगे, किसन आबा पाटील, प्राचार्य आर.एस. चोपडे यांचे सानिध्यात आले नंतर त्यांनी शिक्षण क्षेत्राच्या प्रचार व प्रसारासाठी आयुष्य वाहिले.दादांचा मोठा परिवार हा गावातील संपूर्ण मागासवर्गीय बहुजन समाज असा होता की, दादांनी कधीही त्यांचे आयुष्यात जातीयवाद केला नाही.
म्हणून दादांचे स्थान उच्च स्थानी जाते. माणुसकीचा जीवंत झरा, मायेचा झुळू झुळू वाहानारा वारा असे चित्रण करावे वाटते. कारण दादांचे गण-गांत्र मी यासाठी म्हणतो की, माझे वडिलांना दादा मेहुणे मानत असत. गावातील कोणताही प्रश्न असो तो सोडविणेसाठी दादा अग्रस्थानी असत पाणी चळवळीत दादा मा. नागनाथअणा नायकवडी यांचे सोबत शेवट पर्यंत राहीले. नारायणअण्णा चवरे, वंसतराव यादव गुरूजीयांचे बरोबर त्यांचे मेत्रीचे ऋणुबंध आयुष्यभर होते. दादांना खोट्या गोष्टींची खूप चिड येत असे. त्यांचे आयुष्याच्या उत्तारधात राजकीय पटलावर कांही खोटया गोष्टींचा प्रसार होत आहे .
पाणी चळवळीत दादा मा. नागनाथअणा नायकवडी यांचे सोबत शेवट पर्यंत राहीले. नारायण अण्णा चवरे, वंसतराव यादव गुरूजीयांचे बरोबर त्यांचे मेत्रीचे ऋणुबंध आयुष्यभर होते. दादांना खोटया गोष्टींची खूप चिड येत असे. त्यांचे आयुष्याच्या उत्तारधात राजकीय पटलावर कांही खोटया गोष्टींचा प्रसार होत आहे ही बाब त्यांचे निदर्शनास आले नंतर त्यांनी शेवटच्या काळात राजकीय संन्यास घेतला होता.
प्रेम, करूणा त्यांच्या हृदयात जन्मभर होती. मी वकील झाले नंतर दादांना भेटणेस त्यांचे घरी गेलो तेंव्हा मला पाहून दादांना इतका आनंद झाला की आनंदांनी त्यांनी मला मिठी मारली व त्यांचे डोळे आनंदांनी भरून आले. माझे पाटीवरून मायेने अशिर्वादाचा हात फिरविला तो स्पर्श मला आयुष्यभर भासत राहील. तो स्पर्श मी कधीच विसरणार नाही.कुणीही दुःखी मानसाने दादांना भेटावे व त्यांच दुःख दादा जवळ हलक करावं. दादांनी त्या मानसाच दुःख जाणून घेवून त्यावर मार्गदर्शन करावं आणि त्यांचे दुःखचे निरसन व्हाव. हा योगायोग किंवा चैतन्य कांही असो काही तरी होत असे.
दादांच्या मधला साधू मी अनेक वेळा पाहिला आहे.कुंटूबांतील दादा म्हणजे सर्वांच्या हक्काचे, मायेच माहेरघर मुलगा, सून, नातू, नाती सर्वांना हावे हावेसे वाटणारे दादा. दादा अनंताच्या प्रवासाला निघून गेले ते मागे अनंत आठवणीचे ढग ठेवून.त्यांना वडिलां पासून मिळालेला लोकसेवेचा वसा व वारसा त्यांनी एखादया व्रता सारखा जपला म्हत्वाचे म्हणजे आयुष्यभर त्यांनी माणुसपण जपला माणुसी हीच त्यांची जगण्याची संपती होती. त्यांनी स्वतः आयुष्यात कुणावरही अन्याय केला नाही.सतत गावाचा विकास या बाबत चितंन केले. आयुष्यभर स्वाभिमान जपल त्यांनी आत्मसन्माशी कधीच तडजोड केली नाही. दादांची आठवण क्षणो क्षनी काढणारी अनेक माणसे आज झरे परिसरात पहावयास मिळतात हीच त्य आयुष्याची शिदोरी आहे. दादांनी कधीही गर्व केला नाही.
दादांन जाण्याने कधीही भरूण न येणारी हानी झाली आहेच.आदर्श मुल्यांची संगोपने करून त्यांनी दाखवून दिलेल्या मार्गा वरून आपणास वाटचाल करावयाची आहे.आमच्या सर्वांची मायेची सावली देवांनी हिरावून नेहली.
झरे गावाच्या इतिहासात श्री विठ्ठल ज्ञानू आनुसे नावाचं सोनेरी मोरपीस आम्ही आमच्या हृदयात जपून ठेवणार आहे. मी स्वःता तरी दादानां गावात रोज शोधत असतो. कधी मारूतीच्या पायरीवर तर कधी ग्रामपंययनीत मला ते रोज भेटतात. पहिल्यांदा सरपंच झालेले दादा गुलालात नहाउन गेलेले दादा माझ्या नजरे समोरून हटतच नाहीत, त्याचं स्मित हास्य कधीच नजरे समोरून जाणार नाही. माझ्या प्राणप्रिय काळजा परत येरे, कुणाच्या तरी रूपाने भेट रे विठ्ठल धाव*देवा तुला शोधू कुटे*
